آیا عزراییل با کافران زد و بند دارد؟

این روایت، نمونه ای از شکل گیری "خرافه" در پزشکی است. یعنی هنگامی که رابطه ای علی (علت و معلولی) ابراز میشود که معقول و مستند نیست. مردم ارومیه به علت جهلی که داشتند، به جای این که درست و علمی فکر کنند و تفاوت بروز وبا در در جمعیت مسیحی و مسلمان، را به یک علت مستند مانند "جوشاندن آب" نسبت دهند، به ایدهای غیرعلمی و غیر مستند پناه میآوردند که همانا "جانبداری عزرائیل از کافران" بود و بر اساس همین ایده نیز عمل میکردند. عملی که به نظر ما خنده دار و رقت آور میرسد.

در آخرین همه گیری گسترده ثبت شده وبا در دوران قاجار که به سال ۱۹۰۳ میلادی (۱۲۸۲ شمسی) روی داد، ویا از مسیر مکه و عراق وارد ایران شد و در ایران گسترش یافت. طی این اپیدمی بنا به روایتی، ۷۰۰۰۰ نفر فقط در تهران (یعنی یک سوم جمعیت این شهر در آن زمان) فوت کردند. روایتهای محافظه کارانه تر این آمار را تا ۲۰۰۰۰ نفر نیز کاهش داده اند . فقدان هرگونه نظام آمارگیری و ثبت وقایع مرتبط با سلامت، تایید یا رد هر آماری را تقریباً غیرممکن میسازد.

طب سنتی در آن زمان، بر اساس گزارش های موجود نوعی از وبا را "ثقل سرد" مینامید و نوعی دیگر را دارای "طبع گرم" بنابراین بیماران را وادار میکردند که در حوض آب یخ فرو بروند. یا آن را "تب غش" مینامیدند و بیمار نگونبخت را فصد میکردند. این کارها بنا به گزارش پزشکانی چون ریچ و فریزر که آن حوادث را از نزدیک ملاحظه کرده اند، بر تعداد کشتگان می افزود. گزارش دیگر فریز بسیار جالب است: " در کازرون با شلیک تنفگ و ایجاد سر و صدا سعی میکردند که بیماری را بترسانند و دور کنند!"