شباهت طب سنتی و هومیوپاتی

طب سنتی و هومیوپاتی یک ویژگی مشترک دارند. (البته این ویژگی را خیلی دیگر از شاخه‌های شبه‌علم دارند. اما اینجا سخن من درباره این دو شاخه است.) ویژگی مشترک این که هر دو مجموعه‌ای از «مقدسات» دارند. این مقدسات غیرقایل نقد و تغییرند زیرا هویت این دو رشته را در گرو خود دارند. یعنی اگر آن مقدسات نباشند، دیگر طب سنتی و هومیوپاتی هیچ هویت و شخصیت مستقلی نخواهند داشت.

منظور از مقدس در این‌جا، اعتقادی است که به باور فرد، ورای نقد علمی و عقلی قرار می‌گیرد. یعنی در هر حال باید به آن باور داشت و آن را از نقد بنیادین در امان نگاه داشت. یعنی به هر قیمتی و به عنوان یک وطیفه آیینی باید به دنبال شواهد و مدارک برای تایید ان گشت و هر شاهد و مدرک و دلیل رد کننده‌ای را به لطایف الحیل فروکوفت و رد کرد. یعنی اعتقادی که «باید» درست باشد.

باوری که اول به درست بودنش باور کرده‌ایم و به جزم رسیده‌ایم و بعد، به سراغ دلایل و شواهد و مدارک و استدلال و پژوهش می‌رویم، فقط به این قصد که دلایل و شواهد درست بودن آن باور را پیدا کنیم یا به منتقدان و ناباوران پاسخ درخور بدهیم.

مقدسات طب سنتی عبارتند از نظریه مزاجی و اخلاطی. یعنی باور به وجود اخلاط و مزاج‌های چهارگانه و تعریف سلامت و بیماری بر اساس آن‌ها و تعادل و عدم تعادل میان آن‌ها.

و مقدسات هومیوپاتی عبارتند از دو اصل بنیادین آن: «مشابه، مشابه را درمان می‌کند» و «رقت کمتر باعث تاثیر بیشتر می‌رشود.»

هر دو رشته این ویژگی مشترک را دارند که اگر باورهای مقدس و جزمیشان فروپاشد، دیگر «هویت» خود را از دست می‌دهند. یعنی دیگر چیزی از سنتی بودن یا هومیوپاتی بودن این رشته‌ها باقی نمی‌ماند.

همکاران طب سنتی از منابع متعدد مدرن استفاده می‌کنند. کتاب‌های گیاه شناسی دارویی مدرن را در مطالعه می‌گیرند تا از آن ها قطعه‌هایی را استخراج کنند و لحاف چهل تکه‌ای را به عنوان مجموعه روش‌های درمانی عرضه کنند. اما اگر به استفاده از منابع معتبر و مبتنی بر شواهد اکتفا کنند، دیگر طب سنتی نیستند. حداکثر می‌شوند گیاه درمانی. اما آن چه که به ایشان هویت مستقل می‌دهد تا خود را یک رشته در کنار طب مدرن بخوانند، همان تمسک به بدنه فربه‌ای از نظریات منسوخ و شبه‌علمی به نام نظریه مزاجی و اخلاطی است. این‌جاست که جدا باور می‌کنند و ادعا می‌کنند که چیزی می‌دانند و در چنته دارند که از بقیه متفاوت و ممتاز است. این سرمایه ممتاز کننده در واقع همان پاشنه آشیل آن‌هاست. یعنی لنگری که آن‌ها را همچنان و همیشه پای‌بست مرداب شبه‌علم نگاه می دارد.