راز فال ورق و طب مزاجی

اگر کسی از من بپرسد، آیا به «فال ورق» باور داری؟

در جوابش با اطمینان خواهم گفت که: «هرگز!»

فال ورق یکی از انواع بیشمار خرافات است. و به درد آدم هایی می خورد که نمی خواهند «آزادی اراده» و مسوولیتی را که از آن ناشی می شوند بپذیرند.

دو دلیل اصلی هم دارم:

نخست‌ آن که از نگاه نظری، فال ورق با اصول و بدیهیات علمی و شناخت ما از عالم واقع تناقض دارد. امکان ندارد که شیوه چیده شدن چند ورق بازی در کنار هم، مرزهای زمان را رد کند و به آینده رسوخ کند و یا به کنه ضمیر آدم ها و امیال و افکار پنهانشان راه یاید و افشاگری کند. این از نظر علمی بی توجیه و غیرممکن است.

دو دیگر این که از نگاه تجربی نیز، هیچ وقت در مطالعه ای خوب طراحی شده، نشان داده نشده است که فال ورق واقعا تاثیر ادعایی خود را دارد. اصحاب فال ورق همیشه از مطالعات خوب طراحی شده که احتمال خطا و تقلب را به حداقل می رسانند فرار می کنند.

بنابراین هم به دلیل نظری و هم به دلیل تجربی، من فال ورق را یک خرافه می دانم و به آن هیچ باوری ندارم.

طرفداران فال ورق به این ناباوری به دو شکل اعتراض می کنند:

نخست آن که افرادی را می آورند که برایتان خاطره تعریف می کنند که: «بله، فلانی برای من فال ورق گرفت و گفت که کیف من را مملی دزدیده است. بعد از دو سال معلوم شد که راست می گفت و کیف من در اسباب و اثاثیه مملی پیدا شد.» و هزاران خاطره و خاطره گوی ریز و درشت دیگر را برای شما ردیف می کنند که می گویند: «ای آقا! من خودم به چشم خودم دیده ام و تجریه کرده ام که فال ورق درست در می آید»

جواب این گروه روشن است و قبلا هزار بار (از جمله در نوشته های صاحب این قلم ) داده شده است. بنابراین فعلا صرفنظر می کنم.

دو دیگر این که: آیا تو اطلاعات کافی از فال ورق داری؟ آیا می دانی استادان این رشته چقدر زحمت می کشند و  چقدر اطلاعات دارند؟ آیا می دانی چه اسراری است در مجاورت بی بی خشت با سرباز دل؟ آیا می دانی که هر کدام از ورق ها و هرکدام از مجاورت ها چقدر نکات و ظرایف در دل خود نهان دارند؟ پس حالا که نمی دانی و تخصص و اطلاعات لازم را نداری، لطفا حرف نزن و اظهار نظر نکن!

خواننده آگاه به ایشان پاسخ می دهد که: عزیز دل! نقد «درون رشته ای» با «نقد برون رشته ای» فرق دارد.

در نقد «درون رشته ای» استادان یک فن با هم بحث می کنند که فلان تکنیک یا نظریه درست و قابل اطمینان است یا نه. این افراد باید استادان فن باشند و زیر و بم آن رشته را نیک بدانند. مانند جراحانی که بحث می کنند که آیا فلان بیمار را باید عمل جراحی کرد یا برای شیمی درمانی فرستاد؟ یا فال ورق گیرانی که بحث می کنند که اگر بی بی خشت به فاصله دو ورق با آس دل بیاید، طرف عاشق خواهد شد یا سیاه سرفه خواهد گرفت؟ برای پاسخ دادن به این سوال ها باید استاد فن بود.

اما در نقد «برون رشته ای» باید بتوان به این سوال اصلی پاسخ داد: توجیه نظری و عملی آن رشته کدام است؟ بنابراین همچنان باید از آن رشته شناخت و آگاهی داشت اما نه به سان یک متخصص آن رشته بلکه به سان یک نقاد و ارزیاب آن رشته از بیرون.

برای باور نداشتن و نقد فال ورق لازم نیست که فرد دوره تخصصی فال ورق را طی کرده باشد. کافی است که بداند که اصول بنیادی این رشته بر اساس خرافات است و نیز در عمل، اصحاب آن به هیچ آزمون درست و خوب طراحی شده ای برای نشان دادن صحت مدعیات خود تن نداده اند.

درست به همین ترتیب وقتی به سراغ نقد طب سنتی/مزاجی و هومیوپاتی و طب چینی و ایورودا و طب سرخپوستی و .... می رود، بلافاصله اعتراض می کنند که:

مگر شما تخصص کافی داری؟ مگر می دانی که وقتی مزاج سرد و خشک غلبه کرد، چه جوشانده ای را باید درست کرد و یا موقع حجامت چه وردی را باید خواند یا برای درمان جوع البقر نشتر را به کجای  بیمار باید زد؟ اگر نمی دانی پس طب مزاجی را نقد نکن!

پاسخ ایشان به روشنی این است: من نمی خواهم با متخصصان طب سنتی بحث درون رشته ای کنم. اما آن قدر شناخت دارم که بگویم که:

نخست،مبانی نظری این رشته یعنی مزاج ها  و خلط های اربعه و تعریف سلامت به عنوان تعادل میان اخلاط و امزجه، قرن هاست که منسوخ شده و علمیت خود را از دست داده و به تاریح پیوسته است. درست مانند همترازان خود در سایر رشته ها مثل شیمی چهار عنصری و هیات بطلمیوسی.

و دو دیگر این که اصحاب  این رشته ها از روش ها و داروهایی استفاده می کنند که ایمنی و اثربخشی شان در کارآزمایی های بالینی خوب طراحی شده به اثبات نرسیده است. بنابراین کارشان خطرناک و مخل سلامت بیماران و جامعه است.

اصحاب شبه علم اما همچنان به جای پاسخ دادن به این دو نقد اصلی، تک حکایت های مراجعان شفا یافته و تعدد کتاب های خطی و قدیمی رشته شان را به رخ خواهند کشید. و البته از کیسه تهی شبه علم جز این هم انتظار نمی توان داشت.

برچسب‌ها: فال ورق, طب سنتی, طب مزاجی, خرافات, شبه علم

+ نوشته شده توسط کیارش آرامش در یکشنبه دوم اسفند ۱۳۹۴ و ساعت 18:27 |